Wiele osób, które przekroczyły sześćdziesiątkę, nadal zmaga się z trudnością odmawiania innym. Często wychowani w duchu poświęcenia i opiekuńczości wobec bliskich, seniorzy zapominają o swoich własnych potrzebach. Tymczasem asertywność w dojrzałym wieku to nie egoizm – to konieczność, by zachować zdrowie psychiczne i szacunek do samego siebie. Jak więc mówić „nie”, nie czując się źle? Jak zadbać o granice, nie tracąc relacji?
Dlaczego mówienie „nie” jest takie trudne?
Z wiekiem nie znika potrzeba bycia akceptowanym i lubianym. Dla wielu osób starszych relacje rodzinne i sąsiedzkie stają się szczególnie ważne, zwłaszcza jeśli żyją samotnie. Lęk przed odrzuceniem, poczucie obowiązku czy wieloletnie nawyki mogą sprawiać, że zgadzają się na coś, czego tak naprawdę nie chcą.
Ponadto seniorzy często myślą: „Skoro mam czas, to wypada pomóc” – choć zmęczenie, zdrowie i własne plany mówią co innego.
Czym jest asertywność i co nią nie jest?
Asertywność to umiejętność wyrażania własnych potrzeb, emocji i przekonań z szacunkiem do siebie i innych. To nie jest ani agresja, ani uległość.
Osoba asertywna mówi:
– „Nie, nie mogę dziś pomóc” zamiast: „Dobrze, dam radę”, choć wie, że nie da.
– „Potrzebuję odpoczynku” zamiast: „Nie wypada mi odmówić”.
Asertywność pozwala budować relacje oparte na uczciwości, a nie na wymuszonym poświęceniu.
Jak zacząć mówić „nie” – krok po kroku
-
Zadbaj o swoje granice – zanim odmówisz innym, przyjrzyj się swoim potrzebom. Czy masz dziś siłę, ochotę, czas?
-
Używaj jasnych komunikatów – np. „Nie, nie mogę przyjść”, „Dziś nie czuję się na siłach”, „Wolę spędzić ten dzień inaczej”.
-
Nie przepraszaj za to, że dbasz o siebie – odmowa nie wymaga usprawiedliwień. Możesz być uprzejmy, ale nie musisz się tłumaczyć.
-
Ćwicz „nie” na mniejszych sprawach – im częściej to robisz, tym łatwiej będzie w sytuacjach trudniejszych.
-
Nie zgadzaj się od razu – daj sobie czas, np. mówiąc: „Muszę się zastanowić”. To daje przestrzeń do przemyślenia.
Co z poczuciem winy?
To naturalne, że na początku możesz czuć się niezręcznie. Ale z czasem zauważysz, że Twoje relacje stają się bardziej prawdziwe – bo oparte na wzajemnym szacunku. Bliscy nauczą się, że Twoje „tak” znaczy naprawdę „tak”, a Twoje „nie” – to nie atak, tylko uczciwość.
Pamiętaj – masz prawo decydować o swoim czasie i energii. Niezależnie od wieku.
Dlaczego to takie ważne?
Brak asertywności może prowadzić do przemęczenia, frustracji i poczucia wykorzystywania. Natomiast umiejętność mówienia „nie” daje większe poczucie wpływu na swoje życie, co poprawia nastrój i samoocenę.
Asertywność to też ważna część profilaktyki zdrowia psychicznego – szczególnie u osób starszych, które często są bardziej narażone na samotność i obniżony nastrój.
Podsumowanie
Asertywność w dojrzałym wieku to nie luksus, a narzędzie niezbędne do spokojnego, zdrowego życia. Ucząc się mówić „nie”, dbasz o siebie – a to najlepsze, co możesz zrobić również dla swoich bliskich. Zadbaj o swoje potrzeby z taką samą troską, z jaką przez lata dbałeś o innych. To dobry czas, by zacząć żyć w zgodzie ze sobą.
Zobacz także:
