Choroby przewlekłe – takie jak cukrzyca, nadciśnienie, reumatoidalne zapalenie stawów czy niewydolność serca – to nie tylko wyzwanie fizyczne. Często niosą one ze sobą także obciążenie psychiczne, które może prowadzić do rozwoju depresji. Niestety, objawy depresji bywają u takich pacjentów mylone z naturalnym zmęczeniem chorobą, a czasem wręcz ignorowane.
Jakie są objawy depresji u osób z chorobami przewlekłymi?
Z uwagi na codzienne zmaganie się z bólem, ograniczoną sprawnością i lękiem o przyszłość, osoby przewlekle chore mogą doświadczać:
-
Poczucia bezsilności i braku sensu, nawet jeśli leczenie przebiega stabilnie.
-
Obniżonego nastroju przez większość dnia, także w sytuacjach, które kiedyś sprawiały radość.
-
Zaburzeń snu – zarówno bezsenności, jak i nadmiernej senności.
-
Zmniejszenia apetytu lub nadmiernego objadania się.
-
Pogorszenia koncentracji i pamięci – nie zawsze są one tylko efektem starzenia.
-
Wycofania społecznego – unikania rozmów, wizyt czy kontaktów rodzinnych.
-
Obniżonej motywacji do dbania o zdrowie – w tym pomijania leków czy rezygnacji z rehabilitacji.
Dlaczego osoby z chorobami przewlekłymi są szczególnie narażone?
-
Choroba może zmieniać rytm życia, ograniczać samodzielność i wywoływać frustrację.
-
Przewlekły ból i ograniczenia fizyczne zwiększają stres emocjonalny.
-
Zmęczenie, częste wizyty u lekarzy, lęk przed postępem choroby – wszystko to może osłabiać psychikę.
-
Brak zrozumienia otoczenia: bliscy skupiają się często tylko na aspekcie fizycznym, zapominając o sferze emocjonalnej.
Gdzie szukać pomocy?
-
Lekarz rodzinny lub specjalista prowadzący leczenie przewlekłe
Może zainicjować diagnostykę, skierować do psychologa lub psychiatry. -
Psycholog kliniczny
Wspiera w radzeniu sobie z emocjami, uczy technik relaksacyjnych i strategii adaptacyjnych. -
Psychiatra
W razie potrzeby może wprowadzić leczenie farmakologiczne, które nie koliduje z leczeniem chorób przewlekłych. -
Grupy wsparcia i fundacje zdrowotne
W wielu miastach działają grupy samopomocowe dla pacjentów z depresją lub konkretnymi schorzeniami (np. cukrzyca, SM, RZS). Często oferują też konsultacje online. -
NFZ i programy publiczne
W 2025 roku kontynuowane są programy zdrowia psychicznego, m.in. dostęp do psychologa bez skierowania w ramach pilotażu Centrów Zdrowia Psychicznego.
Co można zrobić samodzielnie?
-
Nie unikać rozmowy z bliskimi – wyrażanie emocji zmniejsza napięcie.
-
Pielęgnować codzienne rytuały, nawet drobne – to przywraca poczucie kontroli.
-
Angażować się w aktywność fizyczną w miarę możliwości – ruch poprawia nastrój.
-
Unikać izolacji – nawet krótkie spotkania mogą mieć znaczenie terapeutyczne.
Podsumowanie
Depresja u osób z chorobami przewlekłymi to zjawisko powszechne, ale wciąż zbyt rzadko rozpoznawane. Nie jest oznaką słabości ani „wymysłem” – to realna choroba, którą można i warto leczyć. Im szybciej zostanie zauważona, tym większe szanse na poprawę jakości życia i skuteczniejsze leczenie choroby podstawowej.
